Czym jest sztuka iluzji i na czym polega?

Za sztukę iluzji uznaje się gałąź sztuki estradowej, w której środki wyrazu artystycznego prezentowane są w oparciu o umiejętności wywoływania zjawisk pozornie sprzecznych z prawami fizyki przy pomocy stosowania metod i sposobów odwracania uwagi widzów. Owe zjawiska polegają najczęściej na wywołaniu efektu pojawienia się, zniknięcia, przeobrażenia, przeniknięcia, czy lewitowania rzeczy lub osób. Widz odbiera te efekty za pośrednictwem wszystkich zmysłów, najczęściej jednak przy pomocy wzroku. Są to tzw. triki i sztuczki, czyli specjalne chwyty lub sekretne metody. Reprezentantami sztuki iluzji są iluzjoniści, mentaliści oraz prestidigitatorzy, czyli po prostu manipulatorzy. W języku potocznym błędnie określa się przedstawicieli sztuki iluzji mianem magików.

Jak wynika z powyższej definicji, efekt iluzjonistyczny zawsze poprzedzony jest ściśle określonym chwytem technicznym umożliwiającym jego wywołanie. Jednak równie ważnym etapem prowadzącym do efektu iluzjonistycznego jest tzw. przygotowanie, czyli faza obejmująca czynności wykonywane przed pokazem. Polegają one na odpowiednim przygotowaniu rekwizytu, kart itp. Wykonuje się je najczęściej na długo przed występem w zaciszu domowym lub za kulisami.

Jak wiadomo w sztuce iluzji główną rolę odgrywają triki. Wśród nich wyróżniamy następujące rodzaje:

– zręcznościowe – wykonywane manipulacyjnie, czyli przy pomocy palców rąk, ale również poprzez dyskretną grę oczu, ledwie zauważalne skłony tułowia i doskonałą grę aktorską,

– rekwizytowe – oparte na skomplikowanej aparaturze, automatycznych rekwizytach, mechanicznych urządzeniach itp.

– mentalne – wywołujące na widzach wrażenie, że iluzjonista pozornie posiada zdolność do odbierania szczególnych sygnałów pozwalających na odgadywanie lub przewidywanie zdarzeń i faktów nieznanych mu wcześniej takich jak np. odgadnięcie wartości i koloru karty, która zostanie wybrana z talii lub miejsca ukrycia dowolnego przedmiotu.

Do najbardziej znanych trików zaliczane są:

– przepiłowanie kobiety na pół,

– ucieczka z akwarium,

– lewitacja oraz latanie (np. Lot Davida Copperfielda),

– wyciągnięcie królika z kapelusza,

– triki z gołębiami,

– sztuczki z kulkami, chustami, sznurami,

– znikanie dużych przedmiotów, np. samolotów, pociągów lub zwierząt,

– rosyjska ruletka.

Nierzadko sztukę iluzji nazywa się po prostu iluzją. Jest to określenie stosowane potocznie, której jest oczywiście błędne. Iluzja według powszechnie znanej definicji to nic innego jak doznawanie wrażenia, że widzi się coś, czego w rzeczywistości nie ma. W przypadku pokazu iluzjonistycznego, widzowie nie doświadczają złudzeń wzrokowych, gdyż widzą dokładnie to, co prezentuje iluzjonista. Co najwyżej poddają błędnej interpretacji zabiegi wykonywane przez artystę, w wyniku czego efekt triku jest dla nich zaskoczeniem. Zaskoczenie to jest wynikiem braku znajomości zastosowanego podczas pokazu chwytu technicznego, a nie złudzenia wzrokowego.

Obowiązująca w sztuce iluzji terminologia:

– manipulacje

– efekty sceniczne

– duże iluzje

– mikro efekty

– efekty mentalne

– efekty komiczne

– efekty karciane

– close-up (efekty trikowe z przypadkowymi przedmiotami przy stoliku lub w kręgu towarzyskim).

Dobry iluzjonista powinien być przede wszystkim dobrym psychologiem. Publiczność bywa trudna, dlatego trzeba mieć do siebie dystans. Iluzjonista zdecydowanie powinien mieć także podzielność uwagi i być dobrym aktorem. Z kolei, by zagrać twarzą pewne sceny, powinien wiedzieć czym jest pantomima, gdyż bardzo często jest ona niezbędna w pokazach iluzji. I na koniec najważniejsze – tajemnica sztuki iluzji powinna pozostać tajemnicą.